Oύκ ολίγα συμπλέγματά μας...

Τό ζήτημα τής πρόσληψης τών μεγάλων πεζογράφων μας τού 19ου αιώνας (βλ. Παπαδιαμάντης, Βιζυήνος, Ροΐδης κ.ά) αλλά καί τό ιδιότυπο «γλωσσικό πρόβλημα» πού εγείρεται από τήν μετάφρασή τους, τόν σχολιασμό τους κ.ο.κ., επανέρχεται σέ τακτά χρονικά διαστήματα, έτσι γιά νά μάς θυμίζη τά ούκ ολίγα συμπλέγματά μας…

Παραθέτουμε ορισμένες λέξεις από τό διήγημα τού Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη «Ρεμβασμός τού Δεκαπενταύγουστου» (Πατάκης) πού κρίθηκαν ώς «αρχαΐζουσες» από τούς επιμελητές καί οι οποίες, ώς έκ τούτου, έπρεπε νά μεταφραστούν στήν κοινή (καινή, ίσως καί κενή) νεοελληνική.

«Ρεμβασμός», «τό πάλαι ποτέ», «ναΐσκος», «άσυλον», «λείψανον», «φέσι», «τσόχινον»…

Είναι προφανές ότι η περίπτωση προσφέρεται γιά καζούρα, αλλά τό πράγμα έχει πάρει νά σοβαρεύη. Τό γλωσσολογικό αστείο σύμφωνα μέ τό οποίο κάποιος προσπαθεί ατέρμονα νά κατανοήση μιά γλώσσα διατρέχοντας ένα λεξικό, μέ αποτέλεσμα στό τέλος νά χάνεται σέ μιά ατελείωτη σειρά παραπομπών από λήμμα σέ λήμμα, φαίνεται πώς έχει γίνει στήν χώρα μας πραγματικότητα.

Καί δυστυχώς δέν πρόκειται γιά υπερβάλλοντα ζήλο ενός καί μόνο ανθρώπου. Υπάρχει καί επιμελήτρια, υπάρχει καί εκδότης, κατά τεκμήριο σοβαρός. Καί όλοι αυτοί συναποφάσισαν ότι τό σημερινό κοινό (τό νεανικό, έστω) δέν μπορεί νά κατανοήση τί σημαίνει «θεομηνίαι», «προσήλωσιν», «ιερόσυλος», «πονηρά», «θυμόσοφος», «πανήγυρις»;

Ή είμαστε όλοι γιά τά πανηγύρια;

Κι άν οι σημερινοί νέοι δέν κατανοούν πράγματι τίς περισσότερες λέξεις πού βρίσκονται στά λεξικά τά οποία κυκλοφορούν (άποψη πού δέν τήν συμμεριζόμαστε), η λύση θά ήταν η ατέρμονη «μετάφραση»;

Μήπως θά ήταν προτιμότερο νά μεταφράζουμε τίς επίμαχες «αρχαΐζουσες» λέξεις στά αγγλικά, γλώσσα τής παγκοσμιοποίησης μέ τήν οποία (ορισμένοι φαίνεται νά πιστεύουν πώς) οι νέοι μας είναι περισσότερο εξοικειωμένοι; Π.χ. (τά παραδείγματα είναι από τό βιβλίο) «επ’ονόματι» (in the name), «διά λογαριασμόν του» (for his sake), «ευτελές» (cheap), «αντιλαβού» (got it?) κ.ο.κ.

Ή μήπως, νά βάζαμε εικόνες δίπλα στίς δύσκολες λέξεις. Π.χ. λυπημένος :-(, χαρούμενος :-), βόμβα, κλεψύδρα .

Έτσι, πράγματι, θά τό λύναμε τό ζήτημα άπαξ καί διά παντός (ούπς: μιά γιά πάντα, θέλω νά πώ).

kkatsoularis@e-tipos.com

από τόν Τύπο τής Κυριακής τής 2ας Σεπτ..